Trong số tất cả các thảm họa tự nhiên, động đất chắc chắn là một trong những thảm họa khó dự đoán nhất và có sức tàn phá kinh hoàng nhất.
10. Ánh sáng động đất
Trong nhiều thế kỉ, những người chứng kiến động đất đã báo cáo rằng họ nhìn thấy những ánh sáng bí ẩn xuất hiện trên bầu trời trong khoảnh khắc trước khi hoặc trong khi động đất diễn ra.
Ánh sáng đó được mô tả giống như tia sáng, ngọn lửa xanh hoặc cầu vồng nhạt xuất hiện từ mặt đất và đôi khi cao tới khoảng 200m.
Trước những năm 1960, những nhà địa chất học bỏ qua những báo cáo trên và cho rằng đó chỉ là ảo giác, vì chẳng có bức ảnh hay video nào chứng minh điều đó.
Tuy nhiên, quan điểm đó bị thay đổi khi vào giữa những năm 60 của thế kỉ 20, khi một chuỗi các trận động đất xảy ra tại Nagano, Nhật Bản, đã cho các nhà địa chất cơ hội tuyệt vời đề xem xét và cuối cùng thừa nhận hiện tượng trên.
Một vài lý thuyết đã được đưa ra để giải thích cho sự hình thành của những luồng ánh sáng động đất này. Một trong số đó bao gồm sự thay đổi của từ trường trái đất do hiệu ứng áp điện (xuất hiện khi các viên đá thạch anh tại trường ứng suất kiến tạo).
Tuy nhiên, kể từ khi phát hiện ra không phải lúc nào ánh sáng cũng xuất hiện khi xảy ra động đất, những lí thuyết này đã không được tiếp tục nghiên cứu nữa.
9. Sự hóa lỏng đất đá
Hầu hết chúng ta đều quen thuộc với cát lún, thường xuất hiện trong những bộ phim hoặc hoạt hình để nuốt chửng con người.
Trong thực tế, cát lún không đáng sợ như chúng ta tưởng. Tuy vậy, một dạng khác của cát lún gọi là đất hóa lỏng thì thực sự đáng để lo sợ.
Cùng với sóng thần và sạt lở đất, đất hóa lỏng cũng là một trong những tác động xấu của động đất. Hiện tượng này xảy ra khi đất không được nén chặt hoặc đất bão hòa nước mưa.
Khi bị tác động bởi trận động đất mạnh, làm giảm độ cứng và độ liên kết của đất. Kết quả là bất cứ thứ gì được xây dựng trên mặt đất (ví dụ như các tòa nhà, đường phố hay xe cộ) sẽ chìm xuống hoặc sụp đổ.
Kịch bản này đã được chứng minh vào năm 1964, khi sự kết hợp của một trận động đất và sự hóa lỏng của đất đã phá hủy hoặc làm hư hại 16 534 ngôi nhà tại thành phố Niigata, Nhật Bản.
8. Bão động đất
Cảnh các tòa nhà sụp đổ, những người chết và bị thương nằm la liệt có vẻ như là kết thúc của một trận động đất kinh hoàng.
Nhưng không may, thực tế không phải luôn luôn như vậy, theo như lý thuyết về “bão động đất”. Được đưa ra bởi giáo sư Amos Nur của đại học Stanford sau khi nghiên cứu những trận động đất từ xưa tới nay, ông cho rằng chúng có liên quan với nhau.
Giả thuyết này cho rằng một trận động đất có thể gây ra một chuỗi các trận động đất khác dọc theo ranh giới của các mảng kiến tạo. Các trận động đất tiếp sau có thể xảy ra sau đó vài tháng hoặc thậm chí vài năm.
Lý thuyết của Nur được minh chứng bởi hàng hoạt các trận động đất lớn xảy ra dọc theo Bắc Anatolia Fault ở Thổ Nhĩ Kỳ từ năm 1939 đến năm 1999.
Trong số 13 trận động đất lớn xảy ra trong khu vực này, 7 trận xảy ra một cách có hệ thống. Mỗi trận động đất diễn ra nằm ở ngay phía Tây của trận động đất diễn ra liền trước đó trên cùng một mảng địa chất.
7. Hồ Reelfoot
Có thể bạn cho rằng động đất mang đến sự chết chóc và hủy diệt, nhưng đó không hoàn toàn là sự thật. Hồ Reelfoot ở Tennessee là một ví dụ cho tác động tích cực của động đất.
Reelfoot được hình thành trong những trận động đất New Madrid xảy ra tại thung lũng Mississippi vào khoảng giữa năm 1811, 1812.
Khi một trận động đất xảy ra tại khu vực, một số nhân chứng tường thuật lại họ nhìn thấy dòng sông Mississippi chảy ngược lại trong một vài giờ đồng hồ. Hiện tượng này xảy ra bởi một trận “sóng thần” trên sông.
Trận động đất cũng làm lún sâu khoảng 1.5 – 1.9 mét trên một khu vực rộng lớn, hút nước từ các dòng sông và tạo nên một hò nước mới.
Trong những năm qua, hồ nước mới đã biến đổi thành một môi trường sống tự nhiên cho một loạt các loài động thực vật. Ngày nay, hồ Reelfoot là một địa điểm nổi tiếng cho việc chèo thuyền và đánh bắt cá.
6. Băng vỡ
Băng vỡ là hiện tượng xảy ra khi nhiệt độ trên bề mặt đất đột ngột giảm sâu và trải rộng. Sự mở rộng đột ngột tạo ra một áp lực cao mà khi được giải phóng, sẽ gây ra tiếng nổ cực lớn.
Băng vỡ đã từng được ghi nhạn tại Canada và miền Bắc của Mĩ, nơi họ thường nhầm lẫn chúng là động đất.
Hiện tượng hiếm gặp này có thể xảy ra khi nhiệt độ đột ngột giảm nhanh xuống dưới 0 độ C. Nó có thể đi cùng với sự rung chuyển.
Nhưng không giống như động đát, tác động của một trận băng vỡ thường hẹp hơn và rung chấn nó tạo ra cũng không được truyền đi xa. Trong một vài trường hợp, con người cách tâm chấn vài trăm mét không nghe hoặc nhìn thấy bất cứ dấu hiệu gì.
Do rất hiếm gặp, không có nhiều dữ liệu khoa học được ghi nhận về băng vỡ. Phần lớn thông tin có được là nhờ lời tường thuật và báo cáo của nhân chứng.
Tuy vậy, người ta tin rằng băng vỡ nhìn chung vô hại, ngoài việc âm thanh khủng khiếp chúng gây ra có thể đánh thức cả thành phố vào nửa đêm.
5. Khiến thành phố dịch chuyển
Chile được biết đến là thành phố có nhiều trận động đất lớn nhất. Đó là do đất nước này nằm trên khu vực gọi là Nhẫn Lửa, nơi hai mảng địa chất va vào nhau.
Năm 2010, một trận động đất đặc biệt được cộng đồng khoa học quan tâm đến như một trong những trận động đất quan trọng nhất từng xảy ra.
Điều đặc biệt là không phải do nó đã cướp đi sinh mạng của 523 người và làm 1,5 triệu người mất nhà cửa mà là vì sức mạnh tuyệt đối của trận động đất đó đã làm dịch chuyển toàn bộ thành phố Concepcion 3 mét sang phía Tây.
Concepcion không phải thành phố duy nhất bị dịch chuyển bởi động đất. Những thành phố từng bị ảnh hưởng bao gồm thủ đô Santiago của Chile, dịch chuyển khoảng 28 cm và Buenos Aires, dịch chuyển 4 cm mặc dù cách đó 1300 km.
Những thay đổi này được ghi nhận bởi 4 trường đại học tại Mĩ, họ đã đo GBS của khu vực trước và sau khi trận động đất 8,8 độ richter diễn ra.
4. Động đất trên mặt trời
Động đất không chỉ xảy ra tại hành tinh của chúng ta. Theo các nhà khoa học, mặt trời thận chí cũng có những sóng địa chấn tương tự như động đất trên trái đát.
Động đất trên mặt trời được ghi nhận lần đầu tiên vào ngày 9/7/1996, khi những tia lửa xung quanh mặt trời gây ra một trận động đất chứa đựng năng lượng gấp 40.000 lần năng lượng phát ra tại trận động đất năm 1906 tại San Francisco.
Động đất ở mặt trời, thường tương đương với 11,3 độ richte, tạo ra những con sóng giống như sóng nước khi nó lan ra.
Không giống như sóng nước chỉ di chuyển với vận tốc không đổi, những con sóng từ động đất mặt trời tăng tốc từ vận tốc ban đầu là 35.000 km/h cho tới 400.000 km/h trước khi chìm xuống dưới lớp quang quyển.
Theo như tiến sĩ Craig Deforest - một nhà nghiên cứu thuộc NASA và ESA, năng lượng chúng giải phóng tương đương với phủ đầy bề mặt trái đất bằng thuốc nổ và châm ngòi chúng cùng một lúc.
3. Động đất gây ra bởi con người
Tác động của chúng ta gây ra không dừng lại trên không trung, bề mặt trái đất và biển cả. Nó tác động sâu tới cả lớp vỏ trái đất, nơi rất dễ bị tổn thương.
Như chúng ta đều biết, động đất thường được gây ra bởi sự vận động của các mảng địa chất nhưng hoạt động của con người cũng có thể gây ra động đất với mức độ rung chấn khác nhau.
Một trong những nguyên nhân chủ yếu của động đất do con người là việc khai thác khoáng sản lỏng, như dầu mỏ, nước, khoan sâu vào lòng đất cho những mục đích công nghiệp hay môi trường.
Các chất lỏng làm gia tăng áp lực ở những vùng đất nứt gãy và có thể làm suy yếu vùng đất xung quanh đó. Một khi áp lực đủ lớn, những điểm gãy sẽ bị trượt, giải phóng áp lực qua hình thái của một trận động đất.
Một nguyên nhân khác của động đất do con người là sự khai thác nước ngầm, hành động đã gây ra trận động đất tồi tệ vào năm 2011 ở Lorca.
Rung chấn của trận động đất là kết quả của việc hút cạn nước ngầm trong thị trấn. Sự mất nước sau đó đã gây ra sự thay đổi ứng suất trong lòng đất, cuối cùng dẫn đến động đất.
2. Động đất hình thành đảo
Vào một buổi sáng ngày 24 tháng 9 năm 2013, một trận động đất 7,7 độ richte ở miền nam Balochistan, Pakistan đã làm xuất hiện một hòn đảo mới cách bờ biển thành phố Gwadar 2km. Hòn đảo này, sau đó được đặt tên là Zazala Jazeera (đảo động đất).
Mặc dù nhận được sự chú ý đáng kể từ trong nước cũng như quốc tế, sự xuất hiện của hòn đảo không đáng ngạc nhiên đối với một số người.
Một cư dân cũ của thị trấn ven biển nhớ lại từng nhìn thấy một hòn đảo ở đúng vị trí đó sau một trận động đất vào năm 1968.
Cao 18 mét và dài hơn 175 mét, Zazala Jazeera đã trở thành địa điểm thu hút khách du lịch tại địa phương. Tuy nhiên, nó sẽ không tồn tại lâu. Theo như hình ảnh được cung cấp bởi NASA, hòn đảo đang dần biến mất và chìm xuống đại dương.
1. Động đất tác động đến thời gian
Bên cạnh việc dịch chuyển thành phố, hóa lỏng đất đá, gây sóng thần… động đất còn có khả năng làm trái đất quay nhanh hơn.
Đó là điều mà các nhà khoa học tại NASA quan sát được sau trận động đất mạnh 8,9 độ richte tại bờ biển Nhật Bản vào năm 2011. Dữ liệu phân tích được chỉ ra rằng những xung chấn mạnh đã tăng tốc độ quay của trái đất, làm một ngày ngắn lại 1,8 micro giây.
Sự tăng tốc này được gây ra bởi việc phân bố lại khối lượng của hành tinh, với phần khối lượng lớn hơn di chuyển về gần xích đạo.
Đó không phải là lần duy nhất tác động thay đổi thời gian được ghi nhận. Điều tương tự đã xảy ra tại trận động đất Sumatra vào năm 2004, đã làm ngắn 6,8 phần triệu của một giây.
Nó xảy ra một lần nữa tại trận động đất ở Chile vào năm 2010, trong đó tăng tốc độ vòng quay trái đất thêm 1,26 phần triệu giây.
Trong khi những thay đổi này có vẻ khá nhỏ, tác động cộng dồn của tất cả những trận động đất tương tự trong tương lai có thể sẽ rất đáng kể.
Theo Trí Thức Trẻ
